Sürrenal Karsinom (Böbrek Üstü Bezi Kanseri) Nedir?

Sürrenal karsinom, böbreklerin hemen üzerinde yer alan ve hormon üretiminden sorumlu olan böbrek üstü bezlerinde gelişen nadir bir kanser türüdür. Bu bezler iki ana bölümden oluşur: korteks (dış tabaka) ve medulla (iç tabaka). Sürrenal karsinom, genellikle korteksten kaynaklanır ve bu nedenle adrenokortikal karsinom (ACC) olarak da adlandırılır. Bu kanser türü agresif olup hızla büyüyebilir ve vücudun diğer bölgelerine yayılabilir.

Böbrek üstü bezleri, kortizol, aldosteron, adrenalin ve cinsiyet hormonları gibi hormonlar üreterek vücuttaki stres, tansiyon, su-tuz dengesi ve cinsel fonksiyonlar gibi birçok süreci düzenler. Sürrenal karsinomun bazı türleri aşırı hormon üretimine neden olabilirken, bazıları hormon üretmeyebilir.

Risk Faktörleri:

1. Genetik Yatkınlık: Bazı kalıtsal genetik hastalıklar, sürrenal karsinom riskini artırabilir. Bunlar arasında:

   • Li-Fraumeni sendromu
   • Beckwith-Wiedemann sendromu
   • Multiple Endokrin Neoplazi Tip 1 (MEN1)

2. Aile Öyküsü: Ailede böbrek üstü bezi kanseri veya diğer endokrin tümörler öyküsü olan bireylerde risk artabilir.

3. Yaş: Bu kanser her yaşta ortaya çıkabilse de, özellikle çocuklarda ve 40-50 yaşlarındaki yetişkinlerde daha yaygındır.

4. Cinsiyet: Kadınlarda böbrek üstü bezi karsinomu, erkeklere göre biraz daha yaygın görülür.

Belirtiler:

Belirtiler, kanserin hormon üretip üretmediğine ve ne kadar yayılmış olduğuna bağlı olarak değişir:

1. Hormon Üreten Tümörler:

   • Aşırı Kortizol Üretimi (Cushing Sendromu): Yüzde yuvarlaklaşma, kilo alma, kas zayıflığı, yüksek tansiyon, kemik erimesi.
   • Aşırı Aldosteron Üretimi: Yüksek tansiyon, kas zayıflığı, düşük potasyum seviyeleri.
   • Aşırı Cinsiyet Hormonları Üretimi: Kadınlarda erkek tipi özelliklerin gelişmesi (aşırı kıllanma, derinleşen ses), erkeklerde ise göğüs büyümesi ve cinsel işlev bozukluğu.

2. Hormon Üretmeyen Tümörler: Tümör büyüdükçe, karında ağrı, kilo kaybı ve diğer genel kanser belirtileri ortaya çıkabilir.

Sürrenal Karsinom Alt Tipleri:

1. Fonksiyonel Tümörler: Hormon üreten tümörlerdir. Kortizol, aldosteron veya cinsiyet hormonlarının aşırı üretimine neden olabilirler.

2. Non-Fonksiyonel Tümörler: Hormon üretmeyen tümörlerdir ve genellikle karın ağrısı, kitlenin büyümesi ve metastaz gibi belirtilerle fark edilirler.

Tedavi ve Evrelere Göre Yaklaşım:

Sürrenal karsinomun tedavisi, tümörün büyüklüğüne, yayılma durumuna ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak belirlenir. Cerrahi, kemoterapi, radyoterapi ve hormon tedavisi gibi yöntemler kullanılır.

Evre I ve II (Erken Evre):

• Evre I: Tümör 5 cm’den küçüktür ve sadece böbrek üstü bezindedir.
• Evre II: Tümör 5 cm’den büyüktür, ancak henüz yayılmamıştır.

Tedavi seçenekleri:

• Cerrahi: Ana tedavi yöntemidir. Adrenalektomi adı verilen ameliyatla böbrek üstü bezi ve tümör çıkarılır.
• Mitotan Tedavisi: Cerrahi sonrası kanser hücrelerinin büyümesini engellemek için mitotan adlı ilaç kullanılabilir. Bu ilaç özellikle hormon üreten tümörlerde etkili olabilir.

Evre III (Yerel İlerlemiş Kanser):

• Kanser, yakındaki lenf düğümlerine veya çevre dokulara yayılmış olabilir.

Tedavi seçenekleri:

• Cerrahi: Tümör ve etkilenen lenf düğümleri çıkarılır.
• Adjuvan Tedavi (Kemoterapi, Mitotan ve/veya Radyoterapi): Cerrahi sonrası, kanserin yeniden büyümesini engellemek için kullanılır.

Evre IV (Metastatik Kanser):

• Kanser, uzak organlara (karaciğer, akciğer, kemikler gibi) yayılmıştır.

Tedavi seçenekleri:

• Kemoterapi: Kanserin ilerlemesini durdurmak ve semptomları hafifletmek amacıyla kullanılır. Cisplatin, etoposid gibi ilaçlar kullanılabilir.
• Mitotan Tedavisi: Hormon üretimini baskılamak ve kanser hücrelerini hedef almak için kullanılır.
• Palyatif Radyoterapi: Kanserin neden olduğu ağrı ve diğer semptomları hafifletmek için uygulanır.
• Palyatif Cerrahi: Semptomları hafifletmek amacıyla yapılabilir, ancak küratif değildir.

Tedavi Stratejileri:

1. Cerrahi (Adrenalektomi): Erken evre böbrek üstü bezi kanserlerinde cerrahi en etkili tedavi yöntemidir. Tümör, çevresindeki doku ve lenf düğümleri çıkarılır.

2. Mitotan Tedavisi: Hormon üreten tümörlerde ve cerrahi sonrası kullanılır. Kanserin yeniden büyümesini ve hormon üretimini durdurmak için etkilidir.

3. Kemoterapi: İleri evrelerde ve metastatik kanserlerde kullanılır. Mitotan ile kombine edilebilir.

4. Radyoterapi: Cerrahi sonrası kalan kanser hücrelerini yok etmek veya semptomları hafifletmek için kullanılır.

5. Palyatif Tedavi: İleri evre hastalarda ağrı ve diğer semptomları hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak için kullanılır.

Sonuç olarak, sürrenal karsinom nadir ancak agresif bir kanser türüdür. Tedavi, kanserin evresine ve hastanın genel durumuna göre planlanır. Erken evrelerde cerrahi ile kür sağlanabilirken, ileri evrelerde kemoterapi, mitotan tedavisi ve palyatif bakım devreye girer.