Lenfoma Nedir?

Lenfoma, lenfosit adı verilen beyaz kan hücrelerinin anormal şekilde büyümesi ve lenfatik sistemde tümör oluşturması ile ortaya çıkan bir kanser türüdür. Lenfatik sistem, bağışıklık sisteminin önemli bir parçasıdır ve lenf düğümleri, dalak, timüs bezi, kemik iliği ve lenf damarlarından oluşur. Lenfoma iki ana tipe ayrılır: Hodgkin Lenfoma ve Non-Hodgkin Lenfoma (NHL).

Hodgkin Lenfoma (HL) Nedir?

Hodgkin lenfoma, Reed-Sternberg hücresi adı verilen büyük, anormal hücrelerin varlığı ile karakterize edilir. Bu hücreler Hodgkin lenfomayı Non-Hodgkin lenfomadan ayıran en önemli özelliktir. Hodgkin lenfoma genellikle lenf düğümlerinde başlar ve yayılabilir, ancak erken teşhis edilirse oldukça tedavi edilebilir bir kanser türüdür.

Non-Hodgkin Lenfoma (NHL) Nedir?

Non-Hodgkin lenfoma, çok daha geniş bir lenfoma grubunu içerir ve lenfatik sistemdeki farklı hücrelerde başlayabilir. Non-Hodgkin lenfoma Hodgkin lenfomaya göre daha yaygındır ve alt tiplerine bağlı olarak tedavi ve prognoz değişkenlik gösterebilir. NHL, B hücreleri veya T hücrelerinden gelişebilir.

Risk Faktörleri:

1. Yaş: Hodgkin lenfoma genellikle 15-40 yaş arası genç erişkinlerde ve 55 yaş üstündeki bireylerde daha sık görülürken, Non-Hodgkin lenfoma genellikle 60 yaş üzerindeki kişilerde yaygındır.
2. Cinsiyet: Erkeklerde hem Hodgkin hem de Non-Hodgkin lenfoma kadınlara göre daha yaygındır.
3. Bağışıklık Sistemi Sorunları: HIV/AIDS, organ nakli sonrası immünosupresif tedavi alan kişiler veya doğuştan bağışıklık yetmezliği olan bireyler lenfoma geliştirme riski altındadır.
4. Enfeksiyonlar: Epstein-Barr virüsü (EBV), Helicobacter pylori, HTLV-1 ve Hepatit C virüsü gibi enfeksiyonlar lenfoma riskini artırabilir.
5. Aile Öyküsü: Ailede Hodgkin veya Non-Hodgkin lenfoma öyküsü olan kişilerde risk artar.
6. Kimyasallar ve Radyasyon: Bazı tarım kimyasallarına veya radyasyona maruz kalma lenfoma riskini artırabilir.

Hodgkin Lenfoma Alt Tipleri:

1. Klasik Hodgkin Lenfoma (CHL): Hodgkin lenfomaların %90’ından fazlasını oluşturur. Alt tipleri şunlardır:
   • Nodüler Sklerozan Hodgkin Lenfoma: En yaygın tiptir ve genellikle genç yetişkinlerde görülür.
   • Mikst Hücreli Hodgkin Lenfoma: Genellikle daha ileri yaşta ve HIV pozitif bireylerde görülür.
   • Lenfositten Zengin Hodgkin Lenfoma: Daha nadir bir tiptir ve iyi prognoz gösterir.
   • Lenfositten Yoksun Hodgkin Lenfoma: Çok nadirdir ve daha agresif bir seyir izler.
2. Nodüler Lenfositten Zengin Hodgkin Lenfoma (NLPHL): Hodgkin lenfomanın nadir bir alt tipidir ve genellikle yavaş büyür.

Non-Hodgkin Lenfoma Alt Tipleri:

Non-Hodgkin lenfoma, B hücreli veya T hücreli lenfomalar olarak sınıflandırılabilir. En yaygın olanları B hücreli lenfomalardır.

1. B Hücreli Lenfomalar:
   • Diffüz Büyük B Hücreli Lenfoma (DLBCL): En yaygın Non-Hodgkin lenfoma türüdür ve agresif bir kanserdir.
   • Folliküler Lenfoma: Yavaş büyüyen bir B hücreli lenfoma türüdür.
   • Kronik Lenfositik Lösemi/Lenfoma (CLL/SLL): Hem lenfoma hem de lösemi olarak sınıflandırılabilen bir hastalıktır.
   • MALT Lenfoma: Genellikle mide mukozasında gelişen, yavaş ilerleyen bir lenfoma türüdür.
2. T Hücreli Lenfomalar:
   • Periferik T Hücre Lenfoması: Agresif seyreden bir T hücreli lenfoma türüdür.
   • Anaplastik Büyük Hücreli Lenfoma (ALCL): Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülen bir T hücreli lenfoma türüdür.

Tedavi ve Evrelere Göre Yaklaşım:

Hodgkin Lenfoma Tedavisi:

• Evre I ve II: Kanser sadece sınırlı bir bölgede veya birkaç lenf düğümünde bulunur. Tedavi genellikle şu yöntemleri içerir:
  • Kemoterapi: Birincil tedavi yöntemidir ve genellikle birkaç ilaç kombinasyonu kullanılır.
  • Radyoterapi: Lenfoma sınırlı bir alanda ise kemoterapiye ek olarak uygulanabilir.
• Evre III ve IV: Kanser lenf düğümlerinin yanı sıra diğer organlara yayılmış olabilir. Tedavi daha agresif bir yaklaşım gerektirir:
  • Kemoterapi: Yüksek doz kemoterapi uygulanabilir.
  • Radyoterapi: Tümör küçültülmesi için kemoterapiyle birlikte kullanılabilir.
  • Kök Hücre Nakli: Tedaviye yanıt vermeyen hastalarda yüksek doz kemoterapi sonrası kök hücre nakli yapılabilir.

Non-Hodgkin Lenfoma Tedavisi:

Tedavi Non-Hodgkin lenfomanın tipine, yayılma durumuna ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir.

• İndolent (yavaş seyreden) NHL:

  • Kemoterapi: Genellikle düşük dozda kemoterapi uygulanır.
  • Radyoterapi: Sınırlı bölgedeki tümörlerde kullanılabilir.
  • İmmünoterapi: Rituximab gibi ilaçlar, bağışıklık sistemi üzerinden kanser hücrelerini hedef alır.

• Agresif NHL:

  • Kemoterapi: Genellikle çoklu ilaç kombinasyonları kullanılır (örneğin R-CHOP).
  • Radyoterapi: Agresif lenfomalarda tümör küçültmek için kullanılabilir.
  • Kök Hücre Nakli: Tedaviye dirençli veya tekrarlayan vakalarda uygulanabilir.

Tedavi Stratejileri:

1. Kemoterapi: Hem Hodgkin hem de Non-Hodgkin lenfomada ana tedavi yöntemidir. Kombinasyon kemoterapileri kullanılarak kanser hücrelerinin büyümesi durdurulmaya çalışılır.

2. Radyoterapi: Lenfomanın sınırlı olduğu bölgelerde genellikle kemoterapi ile birlikte uygulanır.

3. İmmünoterapi: Lenfoma hücrelerini hedef alarak bağışıklık sistemini aktive eden ilaçlar kullanılabilir. Rituximab, CD20 proteinini hedefleyen bir immünoterapi ilacıdır ve Non-Hodgkin lenfoma tedavisinde yaygın olarak kullanılır.

4. Kök Hücre Nakli: Tedaviye yanıt vermeyen veya nükseden vakalarda kök hücre nakli, yüksek doz kemoterapi sonrasında uygulanabilir.

Lenfoma tedavisinde başarı oranı, erken teşhis ve doğru tedavi stratejisi ile oldukça yüksektir. Tedavi, lenfomanın tipi, yayılma derecesi ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak şekillenir.